Cẩn thận coi chừng dính yến huyết kém chất lượng

Tổ yến sào phân thành nhiều loại nhưng được đồn đãi là quý hiếm và có giá trị nhất vẫn là yến huyết. Chính điều này đang tạo ra một thị trường yến huyết hỗn loạn và chất lượng của yến huyết cũng mang tính… hên xui.

Mua yến huyết, trúng rong biển!

Tương truyền thì yến huyết rất quý hiếm và chỉ để tiến cung. Những lời truyền miệng kiểu vua Minh Mạng hay Tần Thủy Hoàng đều ăn yến thay cơm hằng ngày càng làm cho yến huyết trở thành niềm khao khát của nhiều người hiện nay.

Tổ yến sào có nhiều loại nhưng quý nhất là yến huyết. Nắm bắt tâm lý này, giới kinh doanh không từ thủ đoạn để tung hàng yến huyết chất lượng kém, hàng giả để bịp người tiêu dùng. Hậu quả là nhiều người đã bỏ ra từ vài triệu đến hàng chục triệu đồng để rước một lạng yến huyết “dỏm” về nhà mà không hề hay biết.

Như trường hợp chị Ngân (ngụ P.Tân Kiểng, Q.7) đã phải nhận quả đắng sau khi bỏ ra 25 triệu đồng mua tổ yến huyết hàng dỏm. Chị cho biết: “Nghe giới thiệu ngon ngọt quá tôi mua gần 20 tai yến giá 25 triệu đồng. Nào ngờ là hàng dỏm bởi đây là yến vụn ép khuôn, tẩm màu mà thôi. Sợi yến huyết đỏ là do nó làm giả từ rong biển, thật đúng là bất lương mà”.

Loạn thị trường từ những lời đồn

Tổ yến huyết loại có máu đỏ tươi, có mép viền trắng được đánh giá là thượng hạng. Tuy nhiên, theo những người thợ sào chĩa tìm kiếm tổ yến cho biết, tổ yến huyết nói trên là vô cùng hiếm gặp. Mỗi mùa thu hoạch ở vùng được mệnh danh là trời ban cho “vàng trắng”

- Tổ yến sào như Nha Trang thì chỉ được vài trăm tổ là nhiều. Quý hiếm là thế nhưng thực tế cho thấy việc tìm mua yến huyết dễ như mua… rau, cá, thậm chí muốn bao nhiêu có bấy nhiêu. Ngay thủ phủ của “vàng trắng” - Tổ yến sào là TP.Nha Trang (tỉnh Khánh Hòa), chuyện tìm mua yến huyết chẳng khó khăn gì.  

Giá trị của yến huyết rất lớn, 1kg yến huyết hàng chuẩn có thể lên đến cả trăm triệu đồng. Nhiều người đọ giá yến huyết ngoài chợ thấy rẻ, lại thêm chiêu dụ khách hàng của các tiểu thương nên đã tin rồi bỏ tiền ra mua. Khả năng vớ phải hàng dỏm, kém chất lượng là rất lớn. Dù không ít thủ đoạn làm giả tổ yến, yến huyết từ bột mì và các hóa chất độc hại cũng từng bị phanh phui, thế nhưng thị trường “chợ đen” yến huyết vẫn sôi động. 

Bởi giá trị của yến huyết rất lớn, 1kg yến huyết hàng chuẩn có thể lên đến cả trăm triệu đồng nên gian thương không từ thủ đoạn để lọc lừa người tiêu dùng cũng là điều dễ hiểu. Người tiêu dùng hiện nay chỉ cần đảo qua khu Hải Thượng Lãn Ông (còn được biết đến là khu phố đông dược nổi tiếng tại TP.HCM) là có thể tìm mua yến huyết dễ dàng. 

Tất nhiên, giá cả cũng thượng vàng hạ cám. Các khu chợ Bình Tây, chợ An Đông cũng là nơi có nhiều sạp hàng bày bán yến huyết và các chủ sạp ở đây đều tự tin khẳng định yến huyết của họ là hàng chuẩn và muốn bao nhiêu có bấy nhiêu (?!).

Thậm chí, trên các trang mạng xã hội, hay nhiều website thì yến huyết cũng được rao bán với đủ hình thức, giá tiền khiến nhiều người tiêu dùng cảm thấy rối như canh hẹ. Theo những người thợ sào chĩa lâu năm, tổ yến có màu đỏ là do vách đá nơi chim yến làm tổ có rất nhiều oxyd sắt. Từ đó có sự trao đổi chất nên tổ yến nguyên thủy từ màu trắng đã chuyển đỏ.

Do chứa nhiều nguyên tố vi lượng mà tổ yến huyết có màu đỏ bất thường và bổ dưỡng hơn các loại tổ yến khác. “Đơn giản là vậy chứ chúng tôi làm thợ sào chĩa lâu năm không thấy con chim yến nào thổ huyết tạo ra tổ yến, có lẽ chỉ là đồn đãi thêm cho tăng phần hấp dẫn…”, một thợ sào chĩa lâu năm cười nói về những niềm tin mù quáng về yến huyết bấy lâu nay.

Tổ yến cũng có lợi cho da, phổi, tăng cường sinh khí cho cơ thể nhưng không phải dùng vô tội vạ. Và yến sào, yến huyết càng không phải là thần dược, tới mức chữa được ung thư như nhiều người tin tưởng mù quáng

Giá nào cũng có trên thị trường

Theo ông Trà, yến huyết có chất dinh dưỡng cao hơn hẳn yến trắng thông thường do tổ được làm trên vách đá có nhiều khoáng chất. Những khoáng chất này ngấm vào tổ yến cho ra màu đỏ nên được gọi là yến huyết. Do yến huyết hiếm nên giá rất cao, khoảng 28 triệu đồng/lạng (100 g), trong khi trên thị trường thì đầy rẫy nên giới chuyên môn cho rằng đa số là yến huyết giả.

 Thị trường tổ yến lâu nay được xem là vàng thau lẫn lộn, giá cả như mê hồn trận. Buôn bán tổ yến được đánh giá là ngành siêu lợi nhuận nên người bán mặt hàng này không chỉ xuất hiện nhiều ở các thành phố lớn mà còn tràn về các tỉnh. Riêng tại TP HCM, nhiều nơi có cửa hàng bán tổ yến với giá cả không giống nhau.

Những cửa hàng có thương hiệu thì đưa ra mức giá từ 15 triệu cho đến hơn 20 triệu đồng/lạng tổ yến huyết, còn tổ yến trắng từ 3,5 triệu cho đến hơn 5 triệu đồng/lạng. Tuy nhiên, cũng có cửa hàng bán với giá khá mềm 7,2-7,5 triệu đồng/lạng, do người bán trộn giữa yến huyết và yến trắng. Người bán thì luôn "bao giả", "bao nở" và cho rằng nơi khác có giá rẻ hơn là do hàng ẩm ướt, không còn độ nở.
Màu khác nhau là do lỗi kỹ thuật ?


Theo những người trong nghề, tổ yến có màu khác nhau là do lỗi kỹ thuật. Cụ thể, nhà nuôi yến sử dụng vật liệu gỗ bạch tùng thì tổ màu vàng, cam hoặc hồng. Tổ yến tại các vị trí có đóng đinh vít bằng kim loại lâu ngày gỉ sét nhiễm vào nên có màu đỏ.

 Ngoài ra, còn do nhà nuôi chim yến có độ ẩm cao hoặc nhà quá kín kết hợp với phân chim tồn nhiều (phân yến có chứa nitrit) tác động đến tổ làm nhiễm màu. Nhiều nhà nuôi yến thừa nhận khi mang những tổ yến nhiễm màu này đi kiểm nghiệm thì kết quả hàm lượng nitrit vượt nhiều lần hàm lượng cho phép trong thực phẩm.

Lợi dụng lỗi kỹ thuật, không ít nhà nuôi yến cố tình làm cho tổ yến có màu đỏ để bán với giá cao. Để có được yến huyết như vậy, người nuôi chỉ cần lấy phân chim yến pha với nước khuấy đều rồi quét xung quanh chân tổ. Sau 3 tháng, tổ đã được quét nước phân yến sẽ có màu đỏ như yến huyết thật.

Giới kinh doanh còn có cách làm giả tổ yến huyết khá đơn giản là sử dụng phân chim yến hòa với nước cho vào thùng xốp, phía trên đặt một cái vỉ rồi xếp tổ yến lên, đậy kín lại. Sau 3-4 tháng, những tổ yến này sẽ có màu đỏ.

Ngoài ra, người bán còn sử dụng phẩm màu để ngâm hoặc phun lên tổ yến. Cách làm này rất dễ bị phát hiện nên gần như không còn được sử dụng vì khi người mua ngâm tổ yến vào nước để làm sạch hoặc sau khi nấu, phẩm màu sẽ lan ra nước bên ngoài. Yến huyết giả còn được làm từ nguồn nhập ở Malaysia do giá rẻ hơn hàng trong nước khá nhiều.

Khó phân biệt hàng thật - giả

Với cách làm như đã nêu, người trong nghề cũng khó phân biệt được tổ yến huyết thật với hàng giả. Vì thế, người tiêu dùng lại càng không thể phân biệt. Do đó, khi mua yến huyết nên chọn nơi có thương hiệu, nhà sản xuất uy tín cũng như phải có giấy chứng nhận, giấy kiểm nghiệm sản phẩm để hạn chế mua nhầm hàng giả.

 Ngoài ra, tổ yến kém chất lượng từ Malaysia được nhập về Việt Nam khá nhiều. Nguồn yến từ Malaysia phần lớn là chân tổ, hàng vỡ vụn. Do nước này xuất khẩu yến chủ yếu sang Trung Quốc, trong khi người tiêu dùng ở đây lại không ăn phần chân tổ.

Giá yến nhập từ Malaysia hiện khoảng 17-18 triệu đồng/kg (năm ngoái 12-13 triệu đồng/kg) do năm nay Trung Quốc tiêu thụ mạnh mặt hàng này. Tại Việt Nam, giá yến bán ở các nhà nuôi đang từ 22-23 triệu đồng/kg, năm ngoái chỉ 15-16 triệu đồng/kg.